زغال یا ذغال؟ کدام را استفاده کنیم؟
فهرست عناوین
این ماده سیاه رنگ بسیار کاربردی از لحظه کشف و تولید تا به امروز نامهای مختلفی همچون زغال، ذغال، زگال، ژگال، ژکال، شگال و شگار را به خود گرفته است. بر اساس استفاده بیشتر از دو واژه زغال و ذغال این ماده امروزه به این شکل خوانده و نوشته می‌شود. اما، اینکه املای صحیح زغال یا ذغال درست است را با سر زدن به لغت نامه‌های مختلف معتبر فارسی و بررسی مفاهیم و نکات موجود در ویکی پدیا بررسی خواهیم کرد. شرکت دودکام زغال به عنوان برترین شرکت در تهیه و تولید زغال حبه ای تهیه شده از پوست پسته و خاک زغال است که برای تهیه زغال مورد نظر می‌توانید از محصولات باکیفیت این شرکت استفاده کنید.
نظر ویکی پدیای فارسی در مورد املای صحیح زغال یا ذغال
ویکی پدیا به عنوان دایره المعارفی آنلاین با مرجع باز است و تقریبا تمامی افرادی که اطلاعاتی در زمینه موضوعی خاص دارند، می‌توانند محتوای مربوط به موضوع مورد نظر را با ثبت نام در ویکی پدیا به آن اضافه کنند. اگرچه که ویکی پدیا مرجع اصلی برای جستجو نیست؛ اما، اطلاعات مفیدی را در اختیار ما قرار می‌دهد.
در ویکی پدیا فارسی تعریف جامعی برای ذغال یا زغال وجود دارد که البته این ماده را با نام «انگِشت» معرفی می‌کند. ویکی پدیا معنی زغال یا ذغال را اینگونه تعریف می‌کند:
«ماده سبک و شکننده‌ای است که از سوختن ناکامل چوب درختان، گیاهان یا اندام جانوران به دست می‌آید که بعد از سوختن کربن ترکیبات آن به جز کربن آزاد می‌شود؛ چرا که 85 تا 95 درصد از این ماده سیاه را کربن تشکیل می‌دهد.»
این ماده از گذشته تا به امروز همانطور که در بالا اشاره کردیم، با نامهای مختلفی شناخته می‌شده است که طبق نظر بسیاری از محققین و پژوهشگران زبان فارسی همچون محمد معین، گردآورنده فرهنگ معین، هیچ واژه فارسی با «ذال» شروع نمی‌شود. زغال به لحاظ کاربرد نیز برای پخت‌وپز، تهیه قلیان و کباب زدن و تهیه فولاد به روش سنتی استفاده می‌شده است و تا به امروز تولید و کاربردهای آن ادامه دارد.
نظر فرهنگ نامه ها در خصوص ذغال یا زغال
املای زغال یا ذغال درست است؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال، بهتر است کمی در فرهنگ نامه‌های مختلف فارسی کنکاش کنیم تا به نظر قطعی در رابطه با املای درست این کلمه دست پیدا کنیم. واژه زغال درست یا ذغال را با ارجاع به فرهنگ‌های غنی و معتبر فارسی در ادامه بررسی خواهیم کرد.
لغت نامه دهخدا
دهخدا، ادیب، لغت شناس و مولف لغت نامه دهخدا، بر این اساس که کلمه‌ای همچون «دغل» که در فارسی به خس و خاشاکی اطلاق می‌شود که آن را برای گرم کردن حمام می‌سوزاندند، املای صحیح «ذغال» را معتبر می‌داند. دهخدا تنها فردی است که در این میان که به دنبال این هستیم که بدانیم زغال درسته یا ذغال، کلمه ذغال را صحیح می‌داند. ایشان کلمات دیگری همچون زغال، فحم، انگِشت و زگال را هم معنی ذغال می‌داند.
فرهنگ ناظم الاطباء
ناظم‌الاطبا کرمانی، پزشک، ادیب و دانشمند ایرانی و صاحب فرهنگ ناظم‌الاطبا واژه زغال به عنوان چوب سوخته‌ای که قبل از سوختن کامل خاموش شود را به عنوان زغال نام می‌برد.
فرهنگ فارسی برهان
محمدحسین خلف تبریزی متخلص به برهان، واژه نامهای به زبان فارسی دارد که به فرهنگ فارسی برهان شناخته می‌شود. او در این فرهنگ نامه به زگال به عنوان ماده سیاه رنگ به دست آمده از نیمه سوختن چوب اشاره کرده است.
فرهنگ معین
دکتر محمد معین، محقق برجسته، عضو فرهنگستان ادب فارسی و پدیدآورنده فرهنگ معین در لغت نامه خود اینگونه می‌نویسد که در فرهنگ فارسی، هیچ کلمه‌ای با ذال شروع نمی‌شود. به همین جهت، کلمه «ذغال» از اساس غلط است. در فرهنگ معین کلماتی چون زگال، ژگال، ژکال، شگال و شگار به عنوان کلمات هم معنی با زغال در نظر گرفته شده است.
فرهنگ فارسی عمید
حسن عمید فرهنگ نویس، نویسنده و روزنامه‌نگار مشهور ایرانی و صاحب فرهنگ فارسی عمید در دو جلد است که از زغال به عنوان جسمی سخت و سیاه رنگ یاد کرده است که از سوختن بافت گیاهان و حیوانات به وجود می‌آید و کربن تولید می‌کند. در فرهنگ عمید از کلمه آلاس به عنوان مترادف زغال نیز استفاده شده است.
در نهایت واژه زغال درست یا ذغال
باید گفت طبق فرهنگ نامه‌ها و نظرات ادیبان مختلف کلمه زغال بیشتر از ذغال استفاده شده است و طبق دستور زبان فارسی و نظر دکتر معین، نوشتن کلمه ذغال از پایه اشتباه است. اما، در این باب، دهخدا بر این نظر موافق است که کلمه ذغال که از دغل آمده است، به معنی خس و خاشاک استفاده شده برای گرم کردن حمام است کلمه درستی است. به همین جهت می‌توان گفت املای زغال یا ذغال هر دو درست هستند.
مطلب مرتبط: زغال چیست
سؤالات متداول
ذغال درست یا زغال؟
بر اساس نظر اکثریت ادیبان، کلمه زغال درست است. اما، طبق نظر دهخدا که به کلمه‌ای مثل دغل اشاره می‌کند که به زغال مربوط است، ذغال درست است. بنابراین، باید گفت که املای زغال و ذغال هر دو می‌تواند استفاده شود.
زغال و ذغال دو واژه متفاوت با کاربرد گوناگون هستند یا هر دو به یک چیز اشاره دارند؟
زغال یا ذغال هر دو به یک چیز اشاره دارند و آن ماده سخت و سیاه حاصل از سوختن چوب است. اما، طبق نظر لغت شناسان نوشتار این کلمه می‌تواند هم به صورت زغال و هم به فرم ذغال باشد.